Colostrum: de eerste moedermelk

Waar bestaat colostrum uit?

Colostrum bevat veel eiwitten en weinig vet en suiker. Het is gevuld met witte bloedcellen die antilichamen produceren. Deze antilichamen helpen het immuunsysteem van je baby en daarmee de bescherming tegen ziektes en infecties. Het krijgt zijn gele kleur van carotenoïden (een antioxidant) en vitamine A. Verder is colostrum rijk aan magnesium, koper en zink. 

Voordelen van colostrum

Colostrum heeft veel gezondheidsvoordelen voor je baby. Misschien wel het belangrijkste voordeel is dat colostrum bijdraagt aan het immuunsysteem van je baby. Andere voordelen zijn er ook.

Colostrum:

• Is licht verteerbaar

• Biedt alle benodigde voedingsstoffen voor je pasgeboren baby 

• Heeft een laxerend effect dat helpt meconium (de eerste poep van je baby) makkelijker te laten komen

• Bevat groeifactoren die de ontwikkeling van het maag-, darm- en zenuwstelsel stimuleren 

Hoe ziet colostrum eruit? 

Colostrum is dikker en geler van kleur dan rijpe moedermelk. Het wordt in kleinere hoeveelheden aangemaakt, omdat je baby nog maar weinig per keer kan drinken. Colostrum heeft vaak een diepe, rijke gele of oranje kleur, bijna zoals de dooier van een ei. Maar het kan er soms ook wit, helder of romig uitzien. Colostrum is vaak plakkerig en kan lichte bloedsporen bevatten. Dit is normaal.

Wat is het verschil tussen colostrum en rijpe moedermelk?

Colostrum heeft een andere structuur en kleur dan rijpe moedermelk. De samenstelling is ook anders. Hoewel beiden voedzaam zijn, heeft colostrum meer eiwit en minder vet en suiker dan rijpe moedermelk. Dit maakt het makkelijker verteerbaar voor je baby.

Wanneer begint de productie van colostrum?  

De zwangerschapshormonen (zoals progesteron) die door de placenta worden geproduceerd, zorgen ervoor dat je lichaam tussen de 12 en 18 weken zwangerschap begint met het aanmaken van colostrum. Vanaf het tweede trimester kunnen je borsten af en toe lekken. Na drie of vier dagen na de bevalling zal het colostrum overgaan in overgangsmelk. Je borsten zullen stevig, zacht en vol aanvoelen. Het betekent dat je melkaanvoer is toegenomen. Tegen die tijd is de maag van je baby groter en kan hij bij elke voeding meer melk drinken. Ongeveer 2 weken na de bevalling gaat de overgangsmelk over in rijpe moedermelk. 

Hoe vang je colostrum op en hoe bewaar je het?  

Het is moeilijk om colostrum af te kolven met een borstkolf vanwege de dikke consistentie en de kleine hoeveelheid. De meeste moeders geven er de voorkeur aan om hun handen te gebruiken om colostrum af te kolven. 

Als je colostrum lekt voordat je baby geboren is of je wilt een voorraad aanleggen voor na de bevalling, zijn hier enkele tips om colostrum op te vangen.

• Was je handen voordat je begint.

• Masseer je borsten zachtjes. Dit gaat het makkelijkst als je borsten warm zijn, bijvoorbeeld na het douchen.

• Druk met je duim en wijsvinger (in een C-vorm) je borst net achter de tepel samen.

• Duw je vingers terug richting je borst. 

• Laat je vingers naar elkaar toekomen, om te proberen de melk voorzichtig uit je borst te duwen/knijpen.

• Herhaal het proces totdat de melk langzaam begint te druppelen.

• Colostrum opvangen doe je door de druppels op te vangen met een lepeltje of klein bakje.

Bewaartips colostrum 

Wil je colostrum bewaren? Bewaar het verse colostrum altijd in steriele bakjes of spuitjes. Buiten de koelkast is de melk op kamertemperatuur 6 uur houdbaar. Als je het op een later moment wilt geven, bewaar het dan in de koelkast of in de vriezer. Je kunt het tot drie dagen in de koelkast goed houden en tot zes maanden in de vriezer.

Veel gestelde vragen over colostrum bij borstvoeding

Hoeveel colostrum heeft mijn baby nodig?

De maag van je pasgeboren baby is ongeveer zo groot als een knikker. Baby’s hebben ongeveer 100 ml colostrum per dag nodig. Dit komt overeen met ongeveer een eetlepel per voeding. De hoeveelheid colostrum (en vervolgens overgangsmelk) die je baby nodig heeft, neemt elke dag langzaam toe naarmate de maag groter wordt. Naarmate je lichaam overgaat op het produceren van rijpe moedermelk, zal je melkproductie toenemen om aan de behoefte van je baby te voldoen.

Hoe stimuleer je de productie van colostrum?

Om de productie van colostrum te stimuleren, zijn er enkele dingen die je kunt doen:

• Het masseren van je borsten

• Warme kompressen gebruiken 

• Je kindje frequent aanleggen of eventueel kolven

Moet ik bijvoeden in de eerste dagen?

Het is over het algemeen helemaal niet nodig (en zelfs niet wenselijk) om bij te voeden. Een klein beetje colostrum is al voldoende. Neem contact op met je (huis)arts, verloskundige of lactatiekundige, als je je zorgen maakt over je melkproductie of als het kolven van colostrum pijnlijk is.